4822 Sayılı Kanun ile Değişik
4077 sayılı TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
Kabul Tarihi:6.3.2003
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu yararına uygun
olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile
ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatıcı,
eğitici, zararlarını tazmin edici, çevresel
tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri
almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu
girişimlerini özendirmek ve bu konudaki
politikaların oluşturulmasında gönüllü
örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları
düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, 1inci maddede belirtilen
amaçlarla mal ve hizmet piyasalarında
tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her
türlü tüketici işlemini kapsar.
Tanımlar
Madde 3. - Bu Kanunun uygulamasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve Ticaret Bakanını,
c) Mal: Alış-verişe konu olan taşınır eşyayı,
konut ve tatil amaçlı taşınmaz malları ve
elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan
yazılım, ses, görüntü ve benzeri gayri maddi
malları,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında
yapılan mal sağlama dışındaki her türlü
faaliyeti,
e) Tüketici: Bir mal veya hizmeti ticari veya
mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya
yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi,
f) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak
üzere ticari veya mesleki faaliyetleri
kapsamında tüketiciye mal sunan gerçek veya
tüzel kişileri,
g) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak
üzere ticari veya mesleki faaliyetleri
kapsamında tüketiciye hizmet sunan gerçek veya
tüzel kişileri,
h) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet
piyasalarında tüketici ile satıcı-sağlayıcı
arasında yapılan her türlü hukuki işlemi,
ı) İmalatçı-Üretici: Kamu tüzel kişileri de
dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal
veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin
hammaddelerini yahut ara mallarını üretenler ile
mal üzerine kendi ayırt edici işaretini, ticari
markasını veya unvanını koyarak satışa
sunanları,
j) İthalatçı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak
üzere tüketiciye sunulmuş olan mal veya
hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin
hammaddelerini yahut ara mallarını yurt dışından
getirerek satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi,
k) Kredi veren: Mevzuatları gereği tüketicilere
nakit kredi vermeye yetkili olan banka, özel
finans kuruluşu ve finansman şirketlerini,
l) Reklam veren: Ürettiği ya da pazarladığı
malın/hizmetin tanıtımını yaptırmak, satışını
artırmak veya imajını yaratıp güçlendirmek
amacıyla hazırlattığı, içinde firmasının ya da
mal/hizmet markasının yer aldığı reklamları
yayınlatan, dağıtan ya da başka yollarla
sergileyen gerçek ya da tüzel kişiyi,
m) Reklamcı: Ticari reklam ve ilânları reklam
verenin duyduğu ihtiyaç doğrultusunda hazırlayan
ve reklam veren adına yayınlanmasına aracılık
eden ticari iletişim uzmanı gerçek ya da tüzel
kişiyi,
n) Mecra kuruluşu: Ticari reklam veya ilânı
hedef kitleye ulaştıran iletişim kanallarının ya
da her türlü aracın sahibi, işleticisi veya
kiralayıcısı olan gerçek veya tüzel kişiyi,
o ) Teknik düzenleme: Bir ürünün ve hizmetin,
ilgili idari hükümler de dahil olmak üzere,
özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri,
bunlarla ilgili terminoloji, sembol,
ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk
değerlendirilmesi işlemleri hususlarından biri
veya birkaçını belirten ilgili Bakanlık
tarafından Resmi Gazetede yayımlanarak mecburi
uygulamaya konulan standartlar dahil olmak üzere
uyulması zorunlu olan her türlü düzenlemeyi,
p) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması
amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların üst
kuruluşlarını,
İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Tüketicinin Korunması ve Aydınlatılması
Ayıplı Mal
Madde 4- Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve
kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilânlarında
yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya
standardında veya teknik düzenlemesinde tespit
edilen nitelik veya niteliği etkileyen
niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya
kullanım amacı bakımından değerini veya
tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan
veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya
ekonomik eksiklikler içeren mallar, ayıplı mal
olarak kabul edilir.
Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren otuz
gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle
yükümlüdür. Tüketici bu durumda, bedel iadesini
de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız
misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel
indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına
sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu
talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici bu
seçimlik haklarından biri ile birlikte ayıplı
malın neden olduğu ölüm ve/veya yaralanmaya yol
açan ve/veya kullanımdaki diğer mallarda zarara
neden olan hallerde imalatçı-üreticiden tazminat
isteme hakkına da sahiptir.
İmalatçı-üretici, satıcı, bayi, acente,
ithalatçı ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına
göre kredi veren ayıplı maldan ve tüketicinin bu
maddede yer alan seçimlik haklarından dolayı
müteselsilen sorumludur. Ayıplı malın neden
olduğu zarardan dolayı birden fazla kimse
sorumlu olduğu takdirde bunlar müteselsilen
sorumludurlar. Satılan malın ayıplı olduğunun
bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Bu madde ile ayıba karşı sorumlu tutulanlar,
ayıba karşı daha uzun bir süre ile sorumluluk
üstlenmemişlerse, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp
daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın
tüketiciye teslimi tarihinden itibaren iki
yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut ve
tatil amaçlı taşınmaz mallarda beş yıldır.
Ayıplı malın neden olduğu her türlü zararlardan
dolayı yapılacak talepler ise üç yıllık
zamanaşımına tabidir. Bu talepler zarara sebep
olan malın piyasaya sürüldüğü günden başlayarak
on yıl sonra ortadan kalkar. Ancak, satılan
malın ayıbı, tüketiciden satıcının ağır kusuru
veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden
yararlanılamaz.
Ayıplı malın neden olduğu zararlardan
sorumluluğa ilişkin hükümler dışında, ayıplı
olduğu bilinerek satın alınan mallar hakkında
yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Satışa sunulacak ayıplı mal üzerine ya da
ambalajına, imalatçı veya satıcı tarafından
tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği şekilde
"özürlüdür" ibaresini içeren bir etiket
konulması zorunludur. Yalnızca ayıplı mal
satılan veya bir kat ya da reyon gibi bir bölümü
sürekli olarak ayıplı mal satışına, tüketicinin
bilebileceği şekilde tahsis edilmiş yerlerde bu
etiketin konulma zorunluluğu yoktur. Malın
ayıplı olduğu hususu, tüketiciye verilen fatura,
fiş veya satış belgesi üzerinde gösterilir.
Güvenli olmayan mallar, piyasaya özürlüdür
etiketiyle dahi arz edilemez. Bu ürünlere, 4703
sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
hükümleri uygulanır.
Bu hükümler, mal satışına ilişkin her türlü
tüketici işleminde de uygulanır.
Ayıplı Hizmet
Madde 4/A- Sağlayıcı tarafından bildirilen
reklam ve ilânlarında veya standardında veya
teknik kuralında tespit edilen nitelik veya
niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da
yararlanma amacı bakımından değerini veya
tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan
veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya
ekonomik eksiklikler içeren hizmetler, ayıplı
hizmet olarak kabul edilir.
Tüketici, hizmetin ifa edildiği tarihten
itibaren otuz gün içerisinde bu ayıbı
sağlayıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu
durumda, sözleşmeden dönme, hizmetin yeniden
görülmesi veya ayıp oranında bedel indirimi
haklarına sahiptir. Tüketicinin sözleşmeyi sona
erdirmesi, durumun gereği olarak haklı
görülemiyorsa, bedelden indirim ile yetinilir.
Tüketici, bu seçimlik haklarından biri ile
birlikte 4 üncü maddede belirtilen şartlar
çerçevesinde tazminat da isteyebilir. Sağlayıcı,
tüketicinin seçtiği bu talebi yerine getirmekle
yükümlüdür.
Sağlayıcı, bayi, acente ve 10 uncu maddenin
beşinci fıkrasına göre kredi veren, ayıplı
hizmetten ve ayıplı hizmetin neden olduğu her
türlü zarardan ve tüketicinin bu maddede yer
alan seçimlik haklarından dolayı müteselsilen
sorumludur. Sunulan hizmetin ayıplı olduğunun
bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Daha uzun bir süre için garanti verilmemiş ise,
ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile ayıplı
hizmetten dolayı yapılacak talepler hizmetin
ifasından itibaren iki yıllık zamanaşımına
tabidir. Ayıplı hizmetin neden olduğu her türlü
zararlardan dolayı yapılacak talepler ise üç
yıllık zamanaşımına tabidir. Ancak, sunulan
hizmetin ayıbı, tüketiciden sağlayıcının ağır
kusuru veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı
süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı hizmetin neden olduğu zararlardan
sorumluluğa ilişkin hükümler dışında, ayıplı
olduğu bilinerek edinilen hizmetler hakkında
yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Bu hükümler, hizmet sağlamaya ilişkin her türlü
tüketici işleminde de uygulanır.
Satıştan Kaçınma
Madde 5- Üzerinde "numunedir" veya "satılık
değildir" ibaresi bulunmayan bir malın; ticarî
bir kuruluşun vitrininde, rafında veya açıkça
görülebilir herhangi bir yerinde teşhir edilmesi
halinde satıcı bu malların satışından kaçınamaz.
Hizmet sağlamada da haklı bir sebep olmaksızın
kaçınılamaz.
Aksine bir teamül, ticarî örf veya adet yoksa,
satıcı bir mal veya hizmetin satışını o mal veya
hizmetin kendisi tarafından belirlenen miktar,
sayı veya ebat gibi koşullara ya da başka bir
mal veya hizmetin satın alınmasına bağlı
kılamaz.
Diğer mal satışı ve hizmet sağlama
sözleşmelerinde de bu hüküm uygulanır.
Sözleşmelerdeki Haksız Şartlar
Madde 6- Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle
müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye
koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve
yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı
düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe
neden olan sözleşme koşulları haksız şarttır.
Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her
türlü sözleşmede yer alan haksız şartlar
tüketici için bağlayıcı değildir.
Eğer bir sözleşme şartı önceden hazırlanmışsa ve
özellikle standart sözleşmede yer alması
nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o
sözleşme şartının tüketiciyle müzakere
edilmediği kabul edilir.
Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden,
standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu
sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının
veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş
olması, sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin
uygulanmasını engellemez.
Bir satıcı veya sağlayıcı, bir standart şartın
münferiden tartışıldığını ileri sürüyorsa, bunu
ispat yükü ona aittir.
6/A, 6/B, 6/C, 7, 9, 9/A, 10, 10/A ve 11/A
maddelerinde yazılı olarak düzenlenmesi
öngörülen tüketici sözleşmeleri en az oniki
punto ve koyu siyah harflerle düzenlenir ve
sözleşmede bulunması gereken şartlardan bir veya
birkaçının bulunmaması durumunda eksiklik
sözleşmenin geçerliliğini etkilemez. Bu eksiklik
satıcı veya sağlayıcı tarafından derhal
giderilir.
Bakanlık standart sözleşmelerde yer alan haksız
şartların tespit edilmesine ve bunların sözleşme
metninden çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin
usul ve esasları belirler.
Taksitle Satış
Madde 6/A- Taksitle satış, satım bedelinin en az
iki taksitle ödendiği ve malın veya hizmetin
sözleşmenin düzenlendiği anda teslim veya ifa
edildiği satım türüdür.
Taksitle satış sözleşmesinin yazılı şekilde
yapılması zorunludur. Sözleşmede bulunması
gereken asgari koşullar aşağıda gösterilmiştir:
a) Tüketicinin ve satıcı veya sağlayıcının isim,
unvan, açık adresleri ve varsa erişim bilgileri,
b) Malın veya hizmetin Türk Lirası olarak
vergiler dahil peşin satış fiyatı,
c) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek Türk
Lirası olarak toplam satış fiyatı,
d) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran
ve sözleşmede belirlenen faiz oranının yüzde
otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi
oranı,
e) Peşinat tutarı,
f) Ödeme planı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki
sonuçları.
Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin sözleşmede
yer almasını sağlamak ve taraflar arasında
akdedilen sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye
vermekle yükümlüdür. Sözleşmeden ayrı olarak
kıymetli evrak niteliğinde senet düzenlenecekse,
bu senet, her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı
olacak şekilde ve sadece nama yazılı olarak
düzenlenir. Aksi takdirde, kambiyo senedi
geçersizdir.
Taksitle satışlarda; tüketici, borçlandığı
toplam miktarı önceden ödeme hakkına sahiptir.
Tüketici aynı zamanda, bir taksit miktarından az
olmamak şartıyla bir veya birden fazla taksit
ödemesinde bulunabilir. Her iki durumda da
satıcı, ödenen miktara göre gerekli faiz
indirimini yapmakla yükümlüdür.
Satıcı veya sağlayıcı, taksitlerden birinin veya
birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun
tümünün ifasını talep etme hakkını saklı
tutmuşsa, bu hak; ancak satıcının veya
sağlayıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması
durumunda ve tüketicinin birbirini izleyen en az
iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi ve
ödenmeyen taksit toplamının satış bedelinin en
az onda biri olması halinde kullanılabilir.
Ancak satıcının veya sağlayıcının bu hakkını
kullanabilmesi için en az bir hafta süre vererek
muacceliyet uyarısında bulunması gerekir.
Sözleşme şartları tüketici aleyhine hiçbir
şekilde değiştirilemez.
Devre tatil
Madde 6/B- Devre tatil sözleşmeleri, en az üç
yıl süre için yapılan ve bu süre zarfında yıl
içinde, belirli veya belirlenebilecek ve bir
haftadan az olmayacak bir dönem için bir veya
daha fazla sayıdaki taşınmazın kullanım hakkının
devri ya da devri taahhüdünü içeren ve bir
nüshasının tüketiciye verilmesi zorunlu, yazılı
sözleşme ya da sözleşmeler grubudur.
Devre tatil sözleşmelerine ilişkin usul ve
esasları Bakanlık belirler.
Paket tur
Madde 6/C- Paket tur sözleşmeleri; ulaştırma,
konaklama ve bunlara yardımcı sayılmayan diğer
turistik hizmetlerin en az ikisinin birlikte,
her şeyin dahil olduğu fiyatla satılan veya
satış taahhüdü yapılan ve hizmeti yirmidört
saatten uzun bir süreyi kapsayan veya gecelik
konaklamayı içeren ve bir nüshasının tüketiciye
verilmesi zorunlu, önceden düzenlenmiş yazılı
sözleşmelerdir.
Paket tur sözleşmelerine ilişkin usul ve
esasları Bakanlık belirler.
Kampanyalı Satışlar
Madde 7- Kampanyalı satış, gazete, radyo,
televizyon ilânı ve benzeri yollarla tüketiciye
duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi
kabul edilmesi ve malın veya hizmetin daha sonra
teslim veya ifa edilmesi suretiyle yapılan
satımdır.
Kampanyalı satışlar Bakanlığın izni ile yapılır.
Bakanlık hangi tür satışların izne tabi
olacağını, ön ödeme, taksit miktarı, teslim
süresi, üretici firma garantisi, yatırılacak
teminat ile kampanyalı satışlarda uyulması
gereken usul ve esasları tespit eder.
İlan ve taahhüt edilen mal veya hizmetin
teslimatının veya ifasının hiç ya da gereği gibi
yapılmaması durumunda, satıcı, sağlayıcı, bayi,
acente, imalatçı-üretici, ithalatçı ve 10 uncu
maddenin beşinci fıkrasına göre kredi veren
müteselsilen sorumludur.
Tüketici kampanyadan ayrılmaya karar verdikten
sonra kampanyayı düzenleyen, mal veya hizmetin
tüketiciye teslim tarihini geçmemek şartıyla
tüketicinin o ana kadar ödediği tüm bedeli
ödemekle yükümlüdür.
Kampanyayı düzenleyen, kampanyalı satışlarda
düzenlenecek yazılı sözleşmede, 6/A maddesinin
ikinci fıkrasında belirtilen bilgilere ek olarak
"kampanya bitiş tarihi" ve "mal veya hizmetin
teslim veya yerine getirilme tarih ve şekli"ne
ilişkin bilgileri de içeren sözleşmenin bir
nüshasını tüketiciye vermek zorundadır.
Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, ön ödeme
tutarı, mal veya hizmetin satış bedelinin yüzde
kırkından fazla olamaz.
Kampanyalı satışlarda malın teslim ya da
hizmetin ifa süresi on iki ayı aşamaz. Konut ve
tatil amaçlı taşınmaz mallar için bu süre otuz
aydır.
Tüketicinin ödemeye ilişkin tüm edimlerini
yerine getirmesi durumunda, malın teslimi ya da
hizmetin ifası, ödemenin bitimini takiben en geç
bir ay içinde yapılmak zorundadır.
Kampanyalı taksitle satışlarda 6/A maddesi
hükümleri de uygulanır.
Kapıdan Satış
Madde 8- Kapıdan satış; işyeri, fuar, panayır
gibi satış mekanları dışında yapılan
satımlardır.
Bakanlık, kapıdan satış yapacaklarda aranılacak
nitelikleri, bu Kanuna tabi olan ve olmayan
kapıdan satışları ve kapıdan satışlara ilişkin
uygulama usul ve esaslarını belirler.
Bu tür satışlarda; tüketici, teslim aldığı
tarihten itibaren yedi gün içinde malı kabul
etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve
hiçbir yükümlülük altına girmeden reddetmekte
serbesttir. Hizmetlerin satımında ise bu süre,
sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren
başlar. Bu süre dolmadan satıcı veya sağlayıcı,
kapıdan satış işlemine konu mal veya hizmet
karşılığında tüketiciden herhangi bir isim
altında ödeme yapmasını veya borç altına sokan
herhangi bir belge vermesini isteyemez. Satıcı,
cayma bildirimi kendisine ulaştığı andan
itibaren yirmi gün içerisinde malı geri almakla
yükümlüdür.
Tüketici, malın mutat kullanımı sebebiyle
meydana gelen değişiklik ve bozulmalarından
sorumlu değildir.
Taksitle yapılan kapıdan satışlarda 6/A maddesi,
kampanyalı kapıdan satışlarda 7 nci madde
hükümleri ayrıca uygulanır.
Kapıdan Satışlarda Satıcının ve Sağlayıcının
Yükümlülüğü
Madde 9- Kapıdan satış sözleşmelerinde,
sözleşmede bulunması gereken diğer unsurlara
ilave olarak mal veya hizmetin nitelik ve
niceliğine ilişkin açıklayıcı bilgiler, cayma
bildiriminin yapılacağı açık adres ve en az on
altı punto ve koyu siyah harflerle yazılmış
aşağıdaki ibare yer almak zorundadır:
Tüketicinin hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk
üstlenmeksizin ve hiçbir gerekçe göstermeksizin
teslim aldığı veya sözleşmenin imzalandığı
tarihten itibaren yedi gün içerisinde malı veya
hizmeti reddederek sözleşmeden cayma hakkının
var olduğunu ve cayma bildiriminin
satıcı/sağlayıcıya ulaşması tarihinden itibaren
malı geri almayı taahhüt ederiz.
Tüketici, sahip olduğu haklarının da yazılı
bulunduğu sözleşmeyi imzalar ve kendi el yazısı
ile tarihini yazar. Satıcı veya sağlayıcı, bu
bilgilerin sözleşmede yer almasını sağlamak ve
taraflar arasında akdedilen sözleşmenin bir
nüshasını tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Bu madde hükümlerine göre düzenlenmiş bir
sözleşmenin ve malın tüketiciye teslim
edildiğini ispat satıcıya veya sağlayıcıya
aittir. Aksi takdirde, tüketici cayma hakkını
kullanmak için yedi günlük süre ile bağlı
değildir.
Mesafeli Sözleşmeler
Madde 9/A- Mesafeli sözleşmeler; yazılı, görsel,
telefon ve elektronik ortamda veya diğer
iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle
karşı karşıya gelinmeksizin yapılan ve malın
veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan
teslimi veya ifası kararlaştırılan
sözleşmelerdir.
Mesafeli satış sözleşmesinin akdinden önce,
ayrıntıları Bakanlıkça çıkarılacak tebliğle
belirlenecek bilgilerin tüketiciye verilmesi
zorunludur. Tüketici, bu bilgileri edindiğini
yazılı olarak teyit etmedikçe sözleşme
akdedilemez. Elektronik ortamda yapılan
sözleşmelerde teyid işlemi, yine elektronik
ortamda yapılır.
Satıcı ve sağlayıcı, tüketicinin siparişi
kendisine ulaştığı andan itibaren otuz gün
içerisinde edimini yerine getirir. Bu süre,
tüketiciye daha önceden yazılı olarak
bildirilmek koşuluyla en fazla on gün
uzatılabilir.
Satıcı veya sağlayıcı elektronik ortamda
tüketiciye teslim edilen gayri maddî malların
veya sunulan hizmetlerin teslimatının ayıpsız
olarak yapıldığını ispatla yükümlüdür.
Cayma hakkı süresince sözleşmeye konu olan mal
veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi
bir isim altında ödeme yapmasının veya borç
altına sokan herhangi bir belge vermesinin
istenemeyeceğine ilişkin hükümler dışında
kapıdan satışlara ilişkin hükümler mesafeli
sözleşmelere de uygulanır.
Satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin
kendisine ulaştığı tarihten itibaren on gün
içinde almış olduğu bedeli, kıymetli evrakı ve
tüketiciyi bu hukukî işlemden dolayı borç altına
sokan her türlü belgeyi iade etmek ve yirmi gün
içerisinde de malı geri almakla yükümlüdür.
Tüketici Kredisi
Madde 10- Tüketici kredisi, tüketicilerin bir
mal veya hizmet edinmek amacıyla kredi verenden
nakit olarak aldıkları kredidir. Tüketici
kredisi sözleşmesinin yazılı olarak yapılması ve
bu sözleşmenin bir nüshasının tüketiciye
verilmesi zorunludur. Taraflar arasında
akdedilen sözleşmede öngörülen kredi şartları,
sözleşme süresi içerisinde tüketici aleyhine
değiştirilemez.
Sözleşmede;
a) Tüketici kredisi tutarı,
b) Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç
tutarı,
c) Faizin hesaplandığı yıllık oran,
d) Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fon ve diğer
masrafların ayrı ayrı belirtildiği ödeme planı,
e) İstenecek teminatlar,
f) Akdi faiz oranının yüzde otuz fazlasını
geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki
sonuçları,
h) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına
ilişkin şartlar,
ı) Kredinin yabancı para birimi cinsinden
kullandırılması durumunda, geri ödemeye ilişkin
taksitlerin ve toplam kredi tutarının
hesaplanmasında, hangi tarihteki kurun dikkate
alınacağına ilişkin şartlar,
yer alır.
Kredi veren, taksitlerden birinin veya
birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun
tümünün ifasını talep etme hakkını saklı
tutmuşsa, bu hak; ancak kredi verenin bütün
edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve
tüketicinin birbirini izleyen en az iki taksidi
ödemede temerrüde düşmesi halinde
kullanılabilir. Ancak kredi verenin bu hakkını
kullanabilmesi için en az bir hafta süre vererek
muacceliyet uyarısında bulunması gerekir.
Tüketici kredisinin teminatı olarak şahsi
teminat verildiği hallerde, kredi veren, asıl
borçluya başvurmadan, kefilden borcun ifasını
isteyemez.
Tüketici, kredi verene borçlandığı toplam
miktarı önceden ödeyebileceği gibi aynı zamanda
vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit
ödemesinde de bulunabilir. Her iki durumda da
kredi veren, ödenen miktara göre gerekli faiz ve
komisyon indirimini yapmakla yükümlüdür.
Bakanlık ödenen miktara göre gerekli faiz ve
komisyon indiriminin ne oranda yapılacağının
usul ve esaslarını belirler.
Kredi verenin, tüketici kredisini, belirli marka
bir mal veya hizmet satın alınması ya da belirli
bir satıcı veya sağlayıcı ile yapılacak satış
sözleşmesi şartı ile vermesi durumunda satılan
malın veya hizmetin hiç ya da zamanında teslim
veya ifa edilmemesi halinde kredi veren
tüketiciye karşı satıcı veya sağlayıcı ile
birlikte müteselsilen sorumlu olur.
Kredi verenin ödemeleri bir kıymetli evraka
bağlaması ya da krediyi kıymetli evrak kabul
etmek suretiyle teminat altına alması yasaktır.
Bu yasağa rağmen tüketiciden bir kıymetli evrak
alınacak olursa, tüketici bu kıymetli evrakı
kredi verenden geri istemek hakkına sahiptir.
Ayrıca, kredi veren kıymetli evrakın ciro
edilmesi sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı
tazmin etmekle yükümlüdür.
Kredi Kartları
Madde 10/A- Kredi kartı ile mal veya hizmet
alımı sonucu nakdi krediye dönüşen veya kredi
kartı ile nakit çekim suretiyle kullanılan
krediler de 10 uncu madde hükümlerine tabidir.
Ancak, bu tür krediler hakkında 10 uncu maddenin
ikinci fıkrasının (a), (b), (h) ve (ı) bentleri
ile dördüncü fıkra hükmü uygulanmaz.
Kredi veren tarafından tüketiciye gönderilen
dönemsel hesap özetleri, 10 uncu maddenin ikinci
fıkrasının (d) bendinde öngörülen ödeme planı
hükmündedir. Dönemsel hesap özetinde yer alan
asgari ödeme tutarının vadesinde ödenmemesi
halinde; tüketici, 10 uncu maddenin (f) bendinde
yer alan gecikme faizi dışında herhangi bir isim
altında yükümlülük altına sokulamaz.
Kredi veren faiz artırımını otuz gün önceden
tüketiciye bildirmek zorundadır. Kredi veren
tarafından artırılan faiz oranı geriye dönük
olarak uygulanamaz. Tüketici bildirim tarihinden
itibaren en geç altmış gün içinde tüm borcu
ödeyip kredi kullanmaya son verdiği takdirde
faiz artışından etkilenmez.
Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın alındığı
durumlarda, satıcı veya sağlayıcı, tüketiciden
komisyon veya benzeri bir isim altında ilave
ödemede bulunmasını isteyemez.
Süreli Yayınlar
Madde 11- Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen
ve her ne amaç ve şekilde olursa olsun, bilet,
kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve
benzeri yollarla süreli yayın dışında ikinci bir
ürün ve/veya hizmetin verilmesinin taahhüt
edildiği durumlarda; kitap, dergi, ansiklopedi,
afiş, bayrak, poster, sözlü veya görüntülü
manyetik bant veya optik disk gibi süreli
yayıncılık amaçlarına aykırı olmayan kültürel
ürünler dışında hiçbir mal ya da hizmetin
taahhüdü ve dağıtımı yapılamaz. Bu amaçla
kampanya düzenlenmesi halinde, kampanya süresi
altmış günü geçemez. Kampanya konusu mal veya
hizmet bedelinin bir bölümünün tüketici
tarafından karşılanması istenemez.
Süreli yayın kuruluşu, kampanyaya ait reklam ve
ilânlarında, kampanya konusu mal veya hizmetin
Türkiye genelinde teslim ve ifa tarihlerine
ilişkin programını ilân etmek ve kampanya konusu
mal veya hizmetin teslim ve ifasını, kampanyanın
bitiminden itibaren otuz gün içinde yerine
getirmek zorundadır.
Kampanya süresince, süreli yayının satış fiyatı,
ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen mal
veya hizmetin yol açtığı maliyet artışı
nedeniyle artırılamaz. Kampanya konusu mal veya
hizmet taahhüdü ve dağıtımı bölünerek
yapılamayacağı gibi, bu mal veya hizmetin
ayrılmaz ya da tamamlayıcı parçaları da ayrı bir
kampanya konusu haline getirilemez. Bu Kanunun
uygulamasında, ikinci ürün olarak verilmesi
taahhüt edilen her bir mal veya hizmete ilişkin
işlemler bağımsız bir kampanya olarak kabul
edilir.
Süreli yayın kuruluşları tarafından
düzenlenmeyen, ancak süreli yayınla doğrudan
veya dolaylı irtibatlandırılan kampanyalar da bu
hükümlere tabidir.
Abonelik Sözleşmeleri
Madde 11/A- Her türlü abonelik sözleşmelerine
taraf olan tüketiciler, isteklerini satıcıya
yazılı olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerine
tek taraflı son verebilirler.
Satıcı tüketicinin aboneliğe son verme isteğini,
yazılı bildirimin kendisine ulaştığı tarihten
itibaren en geç yedi gün içinde yerine
getirmekle yükümlüdür.
Süreli yayın aboneliğine son verme isteği ise;
yazılı bildirimin satıcıya ulaştığı tarihten
itibaren günlük yayınlarda onbeş gün, haftalık
yayınlarda bir ay, aylık yayınlarda üç ay sonra
yürürlüğe girer. Daha uzun süreli yayınlarda
ise, bildirimden sonraki ilk yayını müteakiben
yürürlüğe konulur.
Satıcı, abone ücretinin geri kalan kısmını
hiçbir kesinti yapmaksızın onbeş gün içinde iade
etmekle yükümlüdür.
Fiyat Etiketi
Madde 12- Perakende satışa arz edilen malların
veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine
kolaylıkla görülebilir, okunabilir şekilde o
malla ilgili tüm vergiler dahil fiyat, üretim
yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket
konulması, etiket konulması mümkün olmayan
hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin
görülebilecek şekilde uygun yerlere asılması
zorunludur.
Hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren
listeler de birinci fıkraya göre düzenlenerek
asılır.
Etiket, fiyat ve tarife listelerinde belirtilen
fiyat ile kasa fiyatı arasında fark olması
durumunda tüketici lehine olan fiyat üzerinden
satış yapılır.
Fiyatı; Bakanlar Kurulu, kamu kurum ve
kuruluşları veya kamu kurumu niteliğinde meslek
kuruluşları tarafından belirlenen mal veya
hizmetlerin, belirlenen bu fiyatın üzerinde bir
fiyatla satışa sunulması yasaktır.
Bakanlık, etiket ve tarife listelerinin şeklini,
içeriğini, usul ve esaslarını bir yönetmelikle
düzenler. Bakanlık ve belediyeler, bu madde
hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin
işleri yürütmekle ayrı ayrı görevlidirler.
Garanti Belgesi
Madde 13- İmalatçı veya ithalatçılar ithal
ettikleri veya ürettikleri sanayi malları için
Bakanlıkça onaylı garanti belgesi düzenlemek
zorundadır. Mala ilişkin faturanın tarih ve
sayısını içeren garanti belgesinin tekemmül
ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumluluğu
satıcı, bayi veya acenteye aittir. Garanti
süresi malın teslim tarihinden itibaren başlar
ve asgari iki yıldır. Ancak, özelliği nedeniyle
bazı malların garanti şartları, Bakanlıkça başka
bir ölçü birimi ile belirlenebilir.
Satıcı; garanti belgesi kapsamındaki malların,
garanti süresi içerisinde arızalanması halinde
malı işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli
ya da başka herhangi bir ad altında hiçbir ücret
talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür.
Tüketici onarım hakkını kullanmışsa, garanti
süresi içerisinde sık arızalanması nedeniyle
maldan yararlanamamanın süreklilik arz etmesi
veya tamiri için gereken azami sürenin aşılması
veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması
hallerinde, 4 üncü maddede yer alan diğer
seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı bu
talebi reddedemez.
Tüketicinin bu talebinin yerine getirilmemesi
durumunda satıcı, bayi, acente, imalatçı-üretici
ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.
Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yer alan
hususlara aykırı kullanmasından kaynaklanan
arızalar, iki ve üçüncü fıkra hükümleri kapsamı
dışındadır.
Bakanlık, hangi sanayi mallarının garanti
belgesi ile satılmak zorunda bulunduğunu ve bu
malların arızalarının tamiri için gereken azami
süreleri Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü
alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Madde 14- Yurt içinde üretilen veya ithal edilen
sanayi mallarının tanıtım, kullanım, bakım ve
basit onarımına ilişkin Türkçe kılavuzla ve
gerektiğinde uluslararası sembol ve işaretleri
kapsayan etiketle satılması zorunludur.
Bakanlık, sanayi mallarından hangilerinin
tanıtma ve kullanım kılavuzu ve etiket ile
satılmak zorunda bulunduğunu ve bunlarda
bulunması gereken asgari unsurları Türk
Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit
ve ilânla görevlidir.
Satış Sonrası Hizmetler
Madde 15- İmalatçı veya ithalatçılar,
sattıkları, ürettikleri veya ithal ettikleri
sanayi malları için o malın Bakanlıkça tespit ve
ilân edilen kullanım ömrü süresince, yeterli
teknik personel ve yedek parça stoku bulundurmak
suretiyle bakım ve onarım hizmetlerini sunmak
zorundadırlar.
İmalatçı veya ithalatçıların bulundurmaları
gereken yedek parça stok miktarı Bakanlıkça
belirlenir.
İthalatçının herhangi bir şekilde ticari
faaliyetinin sona ermesi halinde, kullanım ömrü
süresince bakım ve onarım hizmetlerini, o malın
yeni ithalatçısı sunmak zorundadır.
Bakanlık, hangi mallar için servis istasyonları
kurulmasının zorunlu olduğu ile servis
istasyonlarının kuruluş ve işleyişine dair usul
ve esasları Türk Standartları Enstitüsünün
görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Garanti belgesiyle satılmak zorunda olan bir
sanayi malının garanti süresi sonrasında
arızalanması durumunda, o malın Bakanlıkça
belirlenen azami tamir süresi içerisinde onarımı
zorunludur.
Ticari Reklam ve İlanlar
Madde 16- Ticari reklam ve ilânların kanunlara,
Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel
ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun,
dürüst ve doğru olmaları esastır.
Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe
ve bilgi noksanlıklarını istismar edici,
tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye
düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi
özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları,
yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar
edici reklam ve ilânlar ve örtülü reklam
yapılamaz.
Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca
yönelik rakip mal ve hizmetlerin karşılaştırmalı
reklamları yapılabilir.
Reklam veren, ticari reklam veya ilânda yer alan
somut iddiaları ispatla yükümlüdür.
Reklam verenler, reklamcılar ve mecra
kuruluşları bu madde hükümlerine uymakla
yükümlüdürler.
Reklam Kurulu
Madde 17- Ticari reklam ve ilânlarda uyulması
gereken ilkeleri belirlemek, bu ilkeler
çerçevesinde ticari reklam ve ilânları incelemek
ve inceleme sonucuna göre, 16 ncı madde
hükümlerine aykırı reklam ve ilânları üç aya
kadar tedbiren durdurma ve/veya durdurma ve/veya
aynı yöntemle düzeltme ve/veya para cezası verme
hususlarında görevli bir Reklam Kurulu
oluşturulur. Reklam Kurulu kararları Bakanlıkça
uygulanır.
Reklam Kurulu, ticari reklam ve ilânlarda
uyulması gereken ilkeleri belirlemede; ülke
koşullarının yanı sıra, reklamcılık alanında
evrensel kabul görmüş tanım ve kuralları da
dikkate alır.
Başkanlığı, Bakanın görevlendireceği ilgili
Genel Müdür tarafından yürütülen Reklam Kurulu;
a) Bakanlıkça ilgili Genel Müdür Yardımcıları
arasından görevlendirilecek bir üye,
b) Adalet Bakanlığınca, bu Bakanlıkta idari
görevlerde çalışan hakimler arasından
görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunca
görevlendirilecek reklam konusunda uzman bir
üye,
d) Yükseköğretim Kurulunun reklamcılık alanında
uzman üniversite öğretim elemanları arasından
seçeceği bir üye,
e) Türk Tabibleri Birliği Merkez Konseyinin
görevlendireceği doktor bir üye,
f) Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği
avukat bir üye,
g) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin değişik
sektörlerden görevlendireceği dört üye,
h) Türkiye’deki tüm gazeteciler derneklerinin
kendi aralarından seçeceği bir üye,
i) Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst
kuruluşlarının seçeceği bir üye,
j) Tüketici Konseyinin Konseye katılan tüketici
örgütü temsilcileri arasından seçeceği veya üst
örgütlerinin görevlendireceği bir üye,
k) Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin
görevlendireceği bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar
Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
m) Türk Standartları Enstitüsünden bir üye,
n) Diyanet İşleri Başkanlığından bir üye,
o) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden
bir üye,
p) İşçi sendikaları konfederasyonlarından bir
üye,
r) Memur sendikaları konfederasyonlarından bir
üye,
s) Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve
Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğinin
görevlendireceği bir üye,
t) Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir
Belediyelerinin kendi aralarından seçeceği bir
üye,
u) Türk Eczacılar Birliğinden bir üye,
v) Türk Diş Hekimleri Birliğinden bir üye,
olmak üzere yirmibeş üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin görev süreleri üç yıldır.
Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir veya
seçilebilir. Üyelikler herhangi bir sebeple
boşaldığı takdirde boşalan yerlere üçüncü fıkra
esasları dahilinde bir ay içerisinde
görevlendirme veya seçim yapılır.
Kurul en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu
her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır.
Kurul, Başkan dahil en az ondört üyenin hazır
bulunması ile toplanır ve toplantıya
katılanların çoğunluğu ile karar verir.
Kurul, gerekli görülen hallerde sürekli ve
geçici olarak görev yapmak üzere özel ihtisas
komisyonları kurabilir. Kurulun bu komisyonlarda
görev yapmasını uygun göreceği kamu personeli,
ilgili kamu kuruluşlarınca görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile özel ihtisas komisyonu
üyelerinden kamu görevlisi olanlara verilecek
huzur hakkı ile kamu görevlisi olmayan kurul
üyelerine ödenecek huzur ücreti Maliye
Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça
belirlenir.
Kurulun sekretarya hizmetleri Bakanlık
tarafından yerine getirilir.
Reklam Kurulu kararları, tüketicilerin
bilgilendirilmesi, aydınlatılması ve ekonomik
çıkarlarının korunması amacıyla Reklam Kurulu
Başkanlığınca açıklanır.
Reklam Kurulunun görevleri, kuruluş, çalışma
usul ve esasları ile sekretarya hizmetlerinin ne
suretle yerine getirileceği Bakanlık tarafından
çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.
Zararlı Tehlikeli Mal ve Hizmetler
Madde 18- Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve
hizmetlerin kişi beden ve ruh sağlığı ile
çevreye zararlı veya tehlikeli olabilmesi
durumunda, bu malların emniyetle
kullanılabilmesi için üzerine veya ekli kullanım
kılavuzlarına, bu durumla ilgili açıklayıcı
bilgi ve uyarılar, açıkça görülecek ve okunacak
şekilde konulur veya yazılır.
Bakanlık, hangi mal veya hizmetlerin açıklayıcı
bilgi ve uyarıları taşıması gerektiğini ve bu
bilgi ve uyarıların şeklini ve yerini ilgili
bakanlık ve diğer kuruluşlarla birlikte tespit
ve ilânla görevlidir.
Mal ve Hizmet Denetimi
Madde 19- Tüketiciye sunulan mal ve hizmetler;
ilgili bakanlıklar tarafından Resmi Gazetede
yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan
standartlar dahil olmak üzere uyulması zorunlu
olan teknik düzenlemeye uygun olmalıdır.
İlgili bakanlıklar, bu esaslara göre denetim
yapmak veya yaptırmakla görevlidir. Mal ve
hizmet denetimine ilişkin usul ve esaslar her
bir ilgili bakanlıkça ayrı ayrı tespit ve ilân
edilir.
Tüketicinin Eğitilmesi
Madde 20- Tüketicinin eğitilmesi konusunda örgün
ve yaygın eğitim kurumlarının ders
programlarına, Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli
ilaveler yapılır.
Tüketicinin eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi
için radyo ve televizyonlarda programlar
düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar, Tüketici
Konseyinin önerisi ile Bakanlıkça tespit ve ilân
olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tüketici Kuruluşları
Tüketici Konseyi
Madde 21- Tüketicinin sorunlarının,
ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına
ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak,
sorunların evrensel tüketici hakları
doğrultusunda çözülmesi için alınacak
tedbirlerle, bu Kanunun uygulanmasına yönelik
tedbirlere dair görüşleri, ilgili mercilerce
öncelikle ele alınmak üzere iletmek amacıyla,
Bakanlığın koordinatörlüğünde bir "Tüketici
Konseyi" kurulur.
Tüketici Konseyi, Bakanın veya görevlendireceği
bir Bakanlık görevlisinin başkanlığında, Adalet,
İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık,
Ulaştırma, Tarım ve Köyişleri, Sanayi ve
Ticaret, Turizm ve Çevre bakanlıkları ile Devlet
Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine
Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türk
Patent Enstitüsü Başkanlığı, Devlet İstatistik
Enstitüsü Başkanlığı, Türk Standartları
Enstitüsü Başkanlığı, Rekabet Kurumu, Radyo ve
Televizyon Üst Kurulu, Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu, Türk
Akreditasyon Kurumu, Milli Prodüktivite Merkezi,
Diyanet İşleri Başkanlığı, büyük şehir
belediyeleri, il belediyelerini temsilen Türk
Belediyeler Birliği, işçi sendikaları
konfederasyonları, memur sendikaları
konfederasyonları,Türkiye İşveren Sendikaları
Konfederasyonu, Türkiye Milli Kooperatifler
Birliği, Yükseköğretim Kurulu, Türkiye Barolar
Birliği, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları
Birliği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği,
Türk Eczacılar Birliği, Türk Tabipleri Birliği,
Türk Dişhekimleri Birliği, Türk Veteriner
Hekimleri Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları
Konfederasyonu, Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliği, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye
Seyahat Acenteleri Birliği, Türkiye Otelciler
Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Tüketim
Kooperatifleri Merkez Birliği, Ahilik Araştırma
ve Kültür Vakfı ve tüketici örgütleri
temsilcilerinden oluşur.
Tüketici Konseyini oluşturan kurum ve
kuruluşların temsilcilerinin sayı ve nitelikleri
ile Tüketici Konseyine katılabilmek için
tüketici örgütlerinin sahip olmaları gereken
asgari üye sayısı ve bu örgütlerin Tüketici
Konseyine gönderecekleri temsilci sayısı
Bakanlıkça belirlenir. Ancak, kamu kurum ve
kuruluşlarından gelen temsilcilerin sayısı,
hiçbir şekilde Tüketici Konseyinin toplam üye
sayısının yüzde ellisinden fazla olamaz.
Tüketici Konseyi yılda en az bir kez toplanır.
Tüketici Konseyinin çalışma usul ve esasları ile
diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir
yönetmelikle düzenlenir.
Tüketici Sorunları Hakem Heyeti
Madde 22- Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, bu
Kanunun uygulamasından doğan uyuşmazlıklara
çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici
sorunları hakem heyeti oluşturmakla görevlidir.
Başkanlığı Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya
görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen
tüketici sorunları hakem heyeti; belediye
başkanının konunun uzmanı belediye personeli
arasından görevlendireceği bir üye, baronun
mensupları arasından görevlendireceği bir üye,
ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkar
odalarının görevlendireceği bir üye ve tüketici
örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak üzere
başkan dahil beş üyeden oluşur. Ticaret ve
sanayi odası ya da ayrı ayrı kurulduğu yerlerde
ticaret odası ile esnaf ve sanatkar odalarının
görevlendireceği üye, uyuşmazlığın satıcı
tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf ve
sanatkar olup olmamasına göre ilgili odaca
görevlendirilir.
Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve
ilçelerde tüketici sorunları hakem heyetinin
başkanlığı en büyük mülki amir ya da
görevlendireceği bir memur tarafından yürütülür.
Tüketici örgütü olmayan yerlerde tüketiciler,
tüketim kooperatifleri tarafından temsil edilir.
Tüketici sorunları hakem heyetinin oluşumunun
sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler,
belediye meclislerince re'sen doldurulur.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinde heyetin
çalışmalarına ve kararlarına esas olacak
dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin
raporu sunmak üzere en az bir raportör
görevlendirilir.
Değeri beşyüz milyon liranın altında bulunan
uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem
heyetlerine başvuru zorunludur. Bu
uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar
tarafları bağlar. Bu kararlar İcra ve İflas
Kanununun ilamların yerine getirilmesi
hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir.
Taraflar bu kararlara karşı onbeş gün içinde
tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz,
tüketici sorunları hakem heyeti kararının
icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi
şartıyla hakim, tüketici sorunları hakem heyeti
kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir.
Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına
karşı yapılan itiraz üzerine tüketici
mahkemesinin vereceği karar kesindir.
Değeri beşyüz milyon lira ve üstündeki
uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem
heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici
mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir.
Kararların bağlayıcı veya delil olacağına
ilişkin parasal sınırlar her yılın Ekim ayı
sonunda Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan
Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık
ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum,
Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi
Gazetede ilân edilir.
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış
hususlar dışındaki tüm uyuşmazlıklar, tüketici
sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetkileri
kapsamındadır.
Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Başkan ve
üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı
veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve
usuller, bir ayda ödenecek tutar 2000 gösterge
rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı
sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye
Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça
belirlenir.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması,
çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar
Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte
düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Yargılama ve Cezaya İlişkin Hükümler
Tüketici Mahkemeleri
Madde 23- Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili
olarak çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici
mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemelerinin
yargı çevresi, Hakimler ve Savcılar Yüksek
Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler,
tüketici örgütleri ve Bakanlıkça açılacak
davalar her türlü resim ve harçtan muaftır.
Tüketici örgütlerince açılacak davalarda
bilirkişi ücretleri, 29 uncu maddeye göre
bütçede öngörülen ödenekten(*) Bakanlıkça
karşılanır. Davanın, davalı aleyhine
sonuçlanması durumunda, bilirkişi ücreti 6183
sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun hükümlerine göre davalıdan tahsil olunarak
29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye
gelir(*) kaydedilir. Tüketici mahkemelerinde
görülecek davalar Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanununun Yedinci Babı, Dördüncü Faslı
hükümlerine göre yürütülür.
Tüketici davaları tüketicinin ikametgahı
mahkemesinde de açılabilir.
Bakanlık ve tüketici örgütleri münferit tüketici
sorunu olmayan ve genel olarak tüketicileri
ilgilendiren hallerde bu Kanunun ihlali
nedeniyle kanuna aykırı durumun ortadan
kaldırılması amacıyla tüketici mahkemelerinde
dava açabilirler.
Gerekli hallerde tüketici mahkemeleri ihlalin
tedbiren durdurulmasına karar verebilir.
Tüketici Mahkemesince uygun görülen tedbir
kararları, masrafı daha sonra haksız çıkan
taraftan alınmak ve 29 uncu maddede düzenlenen
esaslara göre bütçeye gelir (*) kaydedilmek
üzere, ülke düzeyinde yayınlanan gazetelerden
birinde Basın İlan Kurumunca ve ayrıca varsa
davanın açıldığı yerde yayınlanan mahalli bir
gazetede derhal ilân edilir.
Kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılmasına
yönelik Tüketici Mahkemesi kararları ise masrafı
davalıdan alınmak üzere aynı yöntemle derhal
ilân edilir.
Üretimin Satışın Durdurulması ve Malın
Toplatılması
Madde 24- Satışa sunulan bir seri malın ayıplı
olması durumunda Bakanlık, tüketiciler veya
tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin
ve satışının durdurulması ve satış amacıyla
elinde bulunduranlardan toplatılması için dava
açabilir.
Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olduğunun
mahkeme kararı ile tespit edilmesi halinde,
malın satışı geçici olarak durdurulur. Mahkeme
kararının tebliğ tarihinden itibaren en geç üç
ay içinde malın ayıbının ortadan kaldırılması
için üretici-imalatçı ve/veya ithalatçı firma
uyarılır. Malın ayıbının ortadan kalkmasının
imkânsız olması halinde mal, üretici-imalatçı
ve/veya ithalatçı tarafından toplanır veya
toplattırılır. Toplatılan mallar taşıdıkları
risklere göre kısmen veya tamamen imha edilir
veya ettirilir.
Satışa sunulan bir seri malın, tüketicinin
güvenliğini tehlikeye sokan ayıp taşıması
durumunda, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik
Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair
Kanun hükümleri saklıdır.
Ayıplı malları satın alan tüketicilerin
uğradıkları maddî ve manevî zararlar nedeniyle
dava açma hakları saklıdır.
4 üncü maddenin altıncı fıkrası hükümlerine tâbi
bir seri ayıplı malın satışa arz edilmesi
durumunda bu madde hükümleri uygulanmaz.
Olduklarından Farklı Görünen Mallar
Madde 24/A- Gıda ürünü olmamalarına rağmen,
sahip oldukları şekil, koku, görünüm, ambalaj,
etiket, hacim veya boyutları nedeniyle
olduklarından farklı görünen ve bu sebeple de
tüketiciler tarafından gıda ürünleriyle
karıştırılarak tüketicilerin sağlığını ve
güvenliğini tehlikeye atan malların üretilmesi,
pazarlanması, ithalatı ve ihracatı yasaktır.
Mal piyasaya sürülmüşse, 4703 sayılı Ürünlere
İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve
Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Olduğundan farklı görünen malı satın alan
tüketicilerin uğradıkları maddi ve manevi
zararlar nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
Ceza Hükümleri
Madde 25- 6 ncı maddenin yedinci fıkrası
uyarınca, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara
aykırılığı tespit edilen her bir sözleşme için
50.000.000 lira para cezası uygulanır.
4 üncü maddenin yedinci fıkrasında, 5 inci
maddede, 6 ncı maddenin altıncı fıkrasında, 6/A
maddesinde, 6/B, 6/C maddeleri uyarınca
Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslarda, 7 nci
maddenin beşinci fıkrasında, 9 uncu maddede, 9/A
maddesinde, 10 uncu maddede, 10/A maddesinde,
11/A maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarına,
12, 13, 14, 15 ve 27 nci maddelerde belirtilen
yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında
100.000.000 lira para cezası uygulanır.
7 nci maddenin dördüncü ve altıncı fıkraları ile
8 inci maddede belirtilen yükümlülüklere aykırı
hareket edenler hakkında 250.000.000 lira para
cezası uygulanır.
20 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca
Bakanlıkça tespit ve ilân olunan usul ve
esaslara aykırılığa 500.000.000 lira para cezası
uygulanır. Aykırılık ülke düzeyinde yayın yapan
radyo ve televizyonlarca gerçekleştirilmişse
cezanın on katı uygulanır.
18 inci maddeye aykırı hareket eden
üretici-imalatçı ve ithalatçı hakkında
1.000.000.000 lira para cezası, satıcı-sağlayıcı
hakkında ise bu cezanın beşte biri uygulanır.
19 uncu maddenin birinci fıkrasına aykırı
hareket edenler hakkında 2.000.000.000 lira para
cezası uygulanır.
11 inci maddeye aykırı hareket edenler hakkında
5.000.000.000 lira para cezası uygulanır.
Aykırılık ülke düzeyinde yayım yapan süreli
yayın ile gerçekleşmişse cezanın yirmi katı
uygulanır. Bakanlık, ayrıca süreli yayın
kuruluşundan kampanyanın ve kampanyaya ilişkin
her türlü reklam ve ilânın durdurulmasını ister.
Bu isteğe rağmen aykırılığın devamı halinde,
reklam ve ilânın durdurma zorunluluğunun doğduğu
tarihten itibaren her sayı- gün i
